YAZ GELİYOR: ÇOCUĞUNUZ KUMA BASMAK İSTEMEZ YA DA SUDAN KORKARSA
Her zaman patolojik düzeyde olmasa da küçük çocuklarda ‘Duyu Bütünleme Sorunları’ na sıkça rastlanıyor. Duyu bütünleme sorununun en yaygın örneği, bazı uyaranlara (ses, tat, koku, doku, hareket vb.) aşırı tepki verme ya da hepten kaçınmadır. Duyusal uyaranlardan kaçınma her çocukta farklı kombinasyonlarda ve farklı davranış şekilleriyle kendini gösterebilir. Aşağıda her bir duyu kategorisine ait bütünleme sorunu örneklerini bulabilirsiniz. Bu semptomlar çocuktan çocuğa hafif, orta ya da sert düzeyde olabilir.
DOKUNSAL UYARANDAN KAÇINMA
Dokunsal bütünleme zorluğu yaşayan çocuklar diğer kişilerin kendisine dokunmasından hoşlanmazlar ve iterek, geri çekilerek tepki verebilirler. Dokunulma ihtimalinin yüksek olduğu kalabalık ortamlardan kaçınırlar. Bu çocuklar genelde saçının yüzünün yıkanmasına, tırnağının kesilmesine direnç gösterirler. Giydirilirken ya da banyoda aşırı tepkiler verebilirler. Bazı kıyafetlerin dokularından, belirli kumaşlardan ya da tshirt’unun kenarındaki etiketten rahatsızlık duyabilirler. Kum, toprak, çimen gibi farklı dokudaki yüzeylere basmak istemeyebilirler. Fiziksel olarak canının yanmasına aşırı duyarlı olabilirler.
TATLARDAN KAÇINMA
Bazı çocuklar yiyeceklerin belirli aramolarından, dokularından ya da sıcaklık düzeyinden hoşlanmayabilirler. Acı yiyeceklere çok duyarlı olabilirler. Diş firçalamaktan nefret ediyor ve ‘acıyor’ diye tepki veriyor olabilirler. Bu çocukların çoğu bebeklikten itibaren beslenmede bazı sorunlar yaşar. Örneğin sık kusmak, öksürmek, yiyecekleri tükürüp çıkarmak gibi.
HAREKETTEN KAÇINMA
Pozisyonunun değiştirilmesi ya da hereklet ettirilmeye karşı aşırı tepkili çocuklar olabilir. Bu çocuklar ayaklarının yerden kesilmesinden, parktaki salıncak ve kaydıraktan rahatsızlık duyarlar ya da muayene için başının ya da bedenin hareket ettirilmesini istemezler. Bazı çocuklar aynı sorunun bir yansıması olarak yüzmeyi öğrenmek istemezler. Sudaki kontrolsüz hareketler onlar için korkutucu olabilir.
GÖRSEL KAÇINMA
Bu çocuklar ışığa aşırı duyarlı olabilir. Parlak güneşli bir günde dışarı çıkmak istemeyebilir, ‘gözlerim acıyor’ şeklinde şikayette bulunabilir. İrkilme refleksini diğer çocuklara göre daha sık gösteriyor ve göz göze temastan kaçınıyor olabilirler.
İŞİTSEL KAÇINMA
Bazı ses ve frekanslara aşırı duyarlı çocuklar olabilir. Belirli bir ses duyduğunda korkar ve rahatsız olurlar. Kulaklarını kapatır hatta ağlarlar. Elektrik süpürgesi, motor, siren, sifon sesleri ya da zil, telefon, televizyon sesi gibi günlük gürültüler bile korkmuş ve saldırgan tepkiler vermesine sebep olabilir.
KOKULARDAN KAÇINMA
Belirli kokular çocuğu rahatsız ediyor olabilir. Baskın kokuları yüzünden belirli oyuncak, yiyecek, kıyafet ya da insanlardan kaçınıyor olabilir. Hatta duyarlı olduğu kokuyla karşılaşınca kusabilirler.
DUYUSAL KAÇINMA NASIL ÇÖZÜLÜR?
Görüldüğü gibi çocuklarda pek çok farklı alanda farklı düzeylerde duyusal uyarandan kaçınma davranışı görülebilir. Bu kaçınma davranışı çocuğun ve ailenin yaşamını zamanla kısıtlar ve genelde çözülmesi gereken bir sorun haline dönüşür. Çözüm için öncelikli adım, bu kaçınma davranışının çocuğun genetik özelliklerinin ve sinir sisteminin belirlediği zorunlu bir tepki olduğuna dair farkındalık kazanmaktır. Çocuğu ya da çevreyi suçlamak gereksizdir, bizi çözümden uzaklaştırır. Sonraki adım çocuğu yakından tanımak, çocukta hangi duyunun ya da hangi duyu kombinasyonlarının zorluk yarattığını net şekilde ortaya koymaktır. Duyulardaki hassasiyet tanımlandıktan sonra ise uzman desteğiyle davranışsal terapi stratejileri kullanılarak duyusal kaçınma tepkisi çözülebilir.
Daha hafif durumlarda ise en temel ipucu şudur: “Çocuğunuzun kaçındığı uyaranla kendi kontrolünde olacak şekilde ve süre/şiddet bakımından aşamalı olarak karşılaşmasına fırsat verin.” Örneğin, kuma basmak istemeyen çocuğunuzu kucağınıza alın ya da dokusunu sevdiği, güvende hissettiği başka bir yerde tutarak önce elleriyle kumu hissetme denemeleri yaptırın. Ardından istiyorsa ellerini yıkayın. Kuma gün boyunca hiç basmasa bile elleriyle dokunmaya başladıysa bunu başarı kabul edin. Kendi kontrolünde ve eğlenceli bir şekilde kaçındığı uyaranla karşılaşmak, zamanla çocuğunuzun tepkilerinin dengelenmesini sağlayacaktır.
Çocuklar için yaz boyunca karşılaşacakları çim,kum,deniz vb uyaranların sık karşılaşmadıkları şeyler olduğunu unutmamalıyız.Bu yenliklerle çocukları tanıştırırken sabırlı davranarak, zaman tanıyarak ve yukarıdakı ufak tavsiyeleri uygulayarak yeni öğrenme deneyimlerinden keyif almaları için yardımcı olabiliriz.
0 yorum :
Yorum Gönder